გლუტარული აციდურია ტიპი 1 (გა-1)

OMIM N#231670

გლუტარული აციდურია ტიპი 1 (გლუტრული აციდემია ტიპი 1) არის იშვიათი თანდაყოლილი მეტაბოლური დაავადება, რომლის გამოვლინებებია მწვავე ენცეფალოპათიური კრიზისები, რომელთა ტრიგერი შეიძლება იყოს ინფექციური დაავადება, ცხელება, იმუნიზაცია, შიმშილი, ანესთეზია, ქირურგიული პროცედურები ან სხვა სტრესული ფაქტორები. კრიზისები 6 წლამდე ვლინდება და დაკავშირებულია ბაზალური განგლიების მწვავე დაზიანებასთან. კრიზისები იწვევს რეგრესს, შეძენილი უნარების დაკარგვას, მოძრაობის დარღვევებს, განსაკუთრებით დისტონიას, რაც უმეტეს შემთხვევაში შეუქცევადია.

გა-1-ის მქონე პაციენტებში ხშირია (75%-ში) მაკროცეფალია, რომელიც ვლინდება ახალშობილობის ან ადრეული ჩვილობის ასაკიდან.

თუ დაავადების დიაგნოსტირება  მოხდა ნევროლოგიური დარღვევების მანიფესტაციის შემდეგ, გამოსავალი არაკეთილსაიმედოა.

ახალშობილთა სკრინინგის არსებობა (ბევრ ქვეყანაში გა-1 ახალშობილთა სკრინინგშია შეტანილი) საშუალებას იძლება, დროულად მოხდეს დიაგნოსტირება და მკურნალობის დაწყება. მკურნალობა მოიცავს დიეტას – ლიზინის შემცველობის შემცირებას საკვებში, კარნიტინის დამატებას და სპეციფიურ გადაუდებელ სამედიცინო დახმარებას მწვავე ეპიზოდებისა და ინტერკურენტული დაავადებების დროს. 6 წლის ასაკის შემდეგ ენცეფალოპათიური კრიზისები ძალიან იშვიათია.

გლუტარული აციდურია ტიპი 1 (გლუტრული აციდემია ტიპი 1) არის იშვიათი ორგანული აციდურია, გავრცელებით 1:110.000 ახალშობილში. თუ არ მოხდა დაავადების ადრეული დიაგნოსტირება და მკურნალობის დროულად დაწყება, პაცინეტებს უვითარდებათ დისტონია, შეუქვევადი ნევროლოგიური დარღვევები და დაავადება შესაძლოა ლეტალურად დასრულდეს. მოძრაობის დარღვევები დაკავშირებულია  ბაზალური განგლიების დაზიანებასთან ენცეფალოპათიური კრიზისების დროს კატაბოლიზმის გაძლიერების გამო. გა-1 აუტოსომურ რეცესიული დაავადებაა, რომელიც გამოწვეულია გლუტარილ-CoA დეჰიდროგენაზას დეფიციტით. აღნიშნული ფერმენტი ჩართულია L-ლიზინის, L-ჰიდროქსილიზინის და ტრიფტოფანის მეტაბოლიზმში და მისი დეფიციტი იწვევს (ნეიროტოქსიური) გლუტარის მჟავის, 3-ჰიდროქსიგლუტარის მჟავის და (არატოქსიური) გლუტარილკარნიტინის დაგროვებას. ბევრ ქვეყანაში გა-1 შესულია ახალშობილთა სკრინინგში. ნეონატალურ ასაკში დიაგნოზის დასმით და მეტაბოლური მკურნალობის დროულად დაწყებით შესაძლებელი ხდება  ბაზალური ბირთვების დაზიანების თავიდან აცილება. მეტაბოლური მკურნალობა მოიცავს ლიზინის შემცველობის შემცირებას საკვებში, კარნიტინის დამატებას და სპეციფიურ გადაუდებელ სამედიცინო დახმარებას მწვავე ეპიზოდებისა და ინტერკურენტული დაავადებების დროს. სიმპტომების გამოვლინების შემდეგ მკურნალობის დაწყება ნაკლებეფექტურია, ხოლო მეორადი დისტონიის მკურნალობა ძალიან რთულია.

ფერმენტი კოდირდება GCDH გენის მიერ, რომელიც ლოკალიზებულია მე-19 ქრომოსომის მოკლე მხარზე. დაავადების გამომწვევი 200-ზე მეტი მუტაციაა ცნობილი.  კავკასიურ რასაში ყველაზე ხშირია c.1204C>T(p.Arg402Trp), რაც იწვევს ფერმენტის სრულ დეფიციტს.

ფერმენტის დეფიციტის დროს ხდება გლუტარის მჟავის, 3-ჰიდროქსიგლუტარის მჟავის, გლუტაკონის მჟავის და გლუტარილ CoA-ს დაგროვება, რომელთაც ნეიროტოქსიურობა ახასიათებთ.

ორსულობის ბოლო ტრიმესტრში გა-1 ხშირად გავლენას ახდენს ნაყოფზეც. ახალშობილებში თავის ტვინის მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიით (მრტ) ფიქსირდება გაფართოებული სილვიის  ღარისა და წინა ტემპორალური ლიქვორის შემცველი სივრცეების გაფართოება, სუბეპენდიმური ფსევდოცისტები, დაგვიანებული მიელინიზაცია და მოუმწიფებელი ხვეულები. აღნიშნული მრტ გამოვლინებები ხშირად დადებითი პროგნოზით ხასიათდება და დროთა განმავლობაში შესაძლოა ნორმალიზდეს.

გა-1-ის მქონე პაციენტებს კლინიკურად ხშირად უვლინდებათ ჰიპოტონია, მაკროცეფალია ვლინდება გა-1-ის მქონე პაციენტების 75%-ში.

ადრეული დიაგნოსტირების გარეშე პაციენტთა 90%-ს უვითარდება ბაზალური განგლიების (განსაკუთრებით, ჩენჩო,  კუდიანი ბირთვი, მკრთალი ბირთვი) მწვავე დაზიანება 3-დან 36 თვისდ ასაკში. ბაზალური განგლიების დაზიანების ზედა ზღვარია 6 წელი. ბაზალური განგლიების ორმხრივი დაზიანება ვითარდება ენცეფალოპათიური კრიზისის დროს, რაც შესაძლოა თან ახლდეს სხვადასხვა ინტერკურენტულ ინფექციურ დაავადებებს, იმუნიზაციას, ქირურგიულ ჩარევას და სხვა სტრესს. ბაზალური განგლიების დაზიანება განაპირობებს მოძრაობის დარღვევებს, განსაკუთრებით თვალსაჩინოა გენერალიზებული დისტონია და აქსიალური ჰიპოტონია. აქსიალური ჰიპოტონია ჩვილებში უფრო ვლინდება, ვიდრე მოზრდილებში.  ასაკის მატებასთან ერთად უფრო გამოიხატება დისტონია და იშვიათად აკინეტურ-რიგიდული პარკინსონიზმი. სიმპტომურ პაციენტებში ოროფაციალური დისკინეზია იწვევს დიზართრიას, ანართრიას, ყლაპვის დარღვევებს,  შესაბამისად კვების პრობლემებს. მძიმე დისტონიის მქონე ბავშვები კარგავენ შეძენილ უნარებს, იმობილიზაციის გამო უვითარდებათ სახსრების კონტრაქტურები, ქვეამოვარდნილობა ან ამოვარდნოლობა, ხშირად აქვთ განმეორებითი ასპირაციული პნევმონია, სიმპტომური გულყრები (ენცეფალოპათიური კრიზისების დროს). გა 1-ის დროს ეპილეფსია იშვიათია, თუმცა ეპილეფსიის არესებობის შემთხვევაში გულყრები რეზისტენტულია მედიკამეტების მიმართ. ხშირია სუბდურული და რეტინალური ჰემორაგიები.

დაავადების გრძელვადიანი გამოსავალი ჯერ არ არის შესწავლილი. ლიტერატურაში სულ რამდენიმე ზრდასრული პაციენტია აღწერილი.

დაავადების ასიმპტომური მიმდინარეობა ძალიან იშვიათია.

დიაგნოსტირება

ბევრ ქვეყანაში გა-1 შესულია ახალშობილთა სკრინინგის პროგრამაში. მისი დიაგნოსტირება ემყარება გლუტარილკარნიტინის მომატებულ დონეს სისხლის წვეთში, თუმცა შესაძლოა ახალშობილში გლუტარილკარნიტინის დონე იყოს ნორმაში ან უმნიშვნელოდ მომატებული და სკრინინგით ვერ მოხდეს დიაგნოზის დადგენა. გა-ის სკრინინგის სენსიტიურიბა 95 %-ია. პოზიტიური შედეგი შესაძლოა დაკავშირებული იყოს ფსევდო გლუტარილკარნიტინემიასთან საშუალოჯაჭვიანი აცილ-CoA დეჰიდროგენაზას დეფიციტის დროს, მრავლობითი აცილ-CoA დეჰიდროგენაზას დეფიციტის დროს (გლუტარული აციდურია ტიპი II), თირკმლის თანდაყოლილი უკმარისობის დროს ან დედისეული გა-1-ის არსებობის შემთხვევაში.

გა-1-ის დიაგნოზის დასმა ხდება შარდში (ან სისხლში) გლუტარის მჟავის და 3-ჰიდროქსიგლუტარის მჟავის მომატების დადგენით. ასევე, შესაძლოა განისაზღვროს შარდში გლუტარილკარნიტინის დონე.

დიაგნოზის დადასტურება ხდება: 1. ლეიკოციტებში ან ფიბრობლასტებში ფერმენტ  გლუტარილ-CoA დეჰიდროგენაზას აქტივობის  შესწავლით – მისი აქტივობა შემცირებულია ან ინაქტივირებულია; 2.  გენეტიკური ანალიზით- GCDH გენის მუტაციის დადგენით (სენსიტიურობა~ 90%).

მკურნალობა

ახალშობილთა სკრინინგით ადრეული დიაგნოსტირებისა და მეტაბოლური დარღვევების სპეციალისტის მიერ დროულად დაწყებული მკურნალობის შემთხვევაში დაავადების გამოსავალი ბევრად კეთილსაიმედოა. მკურნალობაში აუცილებლად უნდა ჩაერთოს ინტერდისციპლინარული გუნდი (მეტაბოლური დარღვევების სპეციალისტი, პედიატრი, ნევროლოგი, ნუტრიციოლოგი).

პაციენტის ოჯახს აუცილებლად უნდა ჰქონდეს გადაუდებელი დახმარების სამედიცინო პროტოკოლი (წერილობითი) და კარგად უნდა იყოს ინფორმირმირებული  დაავადების მიმდინარეობის შესახებ.

გენოტიპურ-ფენოტიპური კორელაცია არ არის ცნობილი. გლუტარის მჟავის რაოდენობა შარდში არ არის დაკავშირებულია ბაზალური განგლიების დაზიანების დონესთან. თავზურგტვინის სითხეში გლუტარის მჟავისა და 3-ჰიდროქსიგლუტარის მჟავის დაგროვება და მათი ტოქსიური გავლენა თავის ტვინზე არ კორელირებს შარდში და პლაზმაში მათ კონცენტრაციასთან.

გა-1 იწვევს შესაძლებლობების მძიმე შეზღუდვას და სიცოცხლის ხანგრძლივობის შემცირებას. იმ ქვეყნებში, სადაც დაავადების დიაგნოსტირება სიცოცხლის პირველივე დღეებში ხდება ახალშობილთა სკრინინგით  და პაცინეტის მკურნალობა იწყება დროულად გა-1-ის დადგენილი გაიდნლაინის მიხედვით, უმეტეს შემთხვევაში პაციენტები ასიმპტომატურები არიან.

მკურნალობის ძირითადი კომპონენტებია ლიზინის დაბალი შემცველობის საკვებით დიეტა, L-კარნიტინი, გადაუდებელი თერაპია ეფექტურია ნევროლოგიური გართულებების პრევენციის მიზნით. შესწავლილ იქნა მკურნალობის სამივე კომპონენტის შედარებითი ეფექტურობა და აღმოჩნდა, რომ სამივე მიმართულების სათანადოდ დაცვის შემთხვევაში გამოსავალი საუკეთესოა, საბაზისო მკურნალობის (ლიზინის დაბალი შემცველობის დიეტა და L-კარნიტინი)  დევიაციის შემთხვევაში საშუალო სიმძიმის გამოსავალია, ხოლო გადაუდებელი მკურნალობის რეკომენდაციების შეუსრულებლობა დაკავშირებულია ძალიან მძიმე გამოსავალთან. ვინაიდან სტრიატალური სისტემის დაზიანება მოსალოდნელია 6 წლის ასაკამდე, რეკომენდებულია მკუნალობის სამივე კომპონენტის ზედმიწევნით დაცვა 6 წლამდე ასაკში. როცა დიაგნოსტირება ხდება ნევროლოგიური გამოვლინებების შემდეგ, დაავადების გამოსავალი არაკეთილსაიმედოა.

დიეტოთერაპია

ცილის რეკომენდებული დღიური დოზა განისაზღვრება ბავშვის ასაკისა და მოთხოვნილებების მიხედვით, რომელიც ძალიან ინდივიდუალურია. მნიშვნელოვანია ცილებში ლიზინის შემცველობის განსაზღვრა და ლიზინის დაბალი შემცველობის საკვების შერჩევა, რათა არ დაგროვდეს ნეიროტოქსიური ნაერთები – გლუტარის მჟავა და 3-ჰიდროქსიგლუტარის მჟავა. ბევრ შემთხვევაში იზღუდება მთლიანი ცილის შემცველობა საკვებში და შესაბამისად ლიზინის შემცველობაც. ლიზინის დაბალი შემცველობის დიეტა მოიცავს ლიზინისგან თავისუფალ, ტრიპტოფანის შემცირებული  რაოდენობის შემცველი ამინომჟავების ნარევებს (ცხრილი 1). აღნიშნული ნარევების მიღება ძალიან მნიშვნელოვანია სხვა საჭირო, ესენციური ამინომჟავების სათანადო რაოდენობით მისაღებად და მალნუტრიციის თავიდან ასაცილებლად, ნორმალური ზრდა-განვითარებისთვის, ასევე, გასათვალისწინებელია მიკროელემენტებისა და ვიტამინების საჭირო რაოდენობით დამატება. ჩვილებში ძუძუთი კვება რეკომენდებულია, საჭირო ხდება ხოლმე დედის რძისა და ლიზინისგან თავისუფალი და ტრიპტოფანის შემცირებული რაოდენობის შემცველი ამინომჟავების ნარევის კომბინაცია. ლიზინის შემცველობა ქალის რძეში ცნობილია (86 მგ 100 მლ-ში), ხელოვნურ საკვებ ნარევებშიც მითითებულია ლიზინის შემცველობა, ამიტომ დღიური ლიზინის დაანგარიშება ჩვილისთვის შესაძლებელია ორივე ტიპის კვების შემთხვევაში.

ლიზინის დაბალი შემცველობის დიეტა, დამატებით ლიზინისგან თავისუფალი და ტრიპტოფანის შემცირებული  რაოდენობის შემცველი ამინომჟავების ნარევი  აუცილებელი პირობაა გა-1-ის მკურნალობისას, განსაკუთრებით ასიმპტომურ პაციენტებში 6 წლამდე ასაკში.

დისტონიის გამო კვების პრობლემების მქონე ბავშვებს მალნუტრიციის გაზრდილი რისკი აქვთ, ამიტომ ისინი ხშირად საჭიროებენ ზონდით კვებას, ფარმაკოლოგიურ, ქირურგიულ (ფუნდოპლიკაცია, გასტროსტომია/იეიუნოსტომია) ჩარევებს ადექვატური რაოდენობით საკვებით უზრუნველსაყოფად. ასეთი პაციენტებისთვის  მეტაბოლისტის მეთვალყურეობა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია.

ფარმაკოთერაპია

კარნიტინის დამატება ძალიან მნიშვნელოვანი თერაპიული კომპონენტია. L-კარნიტინი ხელს უწყობს გლუტარილ-CoA-სგან არატოქსიური C5DC-ს წარმოქმნას. თავიდან რომ ავიცილოთ კარნიტინის მეორადი დეფიციტი, მოწოდებულია 100 მგ/კგ L-კარნიტინი დღეში. 6 წლის ასაკისთვის კარნიტინის დოზა შეიძლება შევამციროთ 50 მგ/კგ/დღე-ღამეში, შემდგომ კიდევ უფრო მეტად შევამციროთ მოზარდებსა და მოზრდილებში. კარნიტინის დოზის შემცირება შესაძლოა საჭირო გახდეს დიარეისა და თევზის სუნის განვითარების შემთხვევაშიც.

გა-1-ის მქონე პაციენტებში L-კარნიტინის მიღება აუცილებელია მთელი სიცოცხლის მანძილზე.

რიბოფლავინის ეფექტურობა (ბიოქიმიური პარამეტრების გამოსწორება) რამდენიმე პაციენტში დაფიქსირდა, თუმცა არ არსებობს მყარი მტკიცებულება რიბოფლავინის პოზიტიურ გავლენაზე ნევროლოგიურ დარღვევებთან მიმართებაში.

აღწერილია სხვადასხვა მედიკამენტების – ფენობარბიტალი, N-აცეტილცისტეინი, კრეატინის მონოჰიდრატი, ტოპირამატი, გლუტამატის რეცეპტორების ანტაგონისტებისა და ანტიოქსიდანტების პოზიტიური გავლენა ცალკეულ  ნერვოლოგიურ გამოვლინებებზე.

გადაუდებელი თერაპია

გადაუდებელი თერაპია ძალიან მნიშვნელოვანია ენცეფალოპათიური კრიზისების თავიდან ასაცილებლად. გა-ის მქონე ყველა პაციენტს თან უნდა ჰქონდეს გადაუდებელი სამედიცინო პროტოკოლი.

თერაპია მოიცავს ინტოქსიკაციით მიმდინარე მეტაბოლური დაავადების მართვის შემდეგ საბაზისო პრინციპებს: 1. კატაბოლიზმის პრევენცია ენერგიის დონის შენარჩუნებით (გლუკოზის მიცემა, ინსულინის ჩართვა ჰიპერგლიკემიის კონტროლის მიზნით); 2. გლუტარის მჟავისა და 3-ჰიდროქსი გლუტარის მჟავის დონის შემცირება ცილების შემცირების ან შეწყვეტის გზით 24-48 საათის განმავლობაში; 3. ფიზიოლოგიური დეტოქსიკაციის მექანიზმების გააქტიურება და კარნიტინის მეორადი დეფიციტის პრევენცია, 4. სითხის დონის, სისხლის გაზებისა და ელექტროლიტების ბალანსის შენარჩუნება ენტერალურად ან ინტრავენურად სითხეების მიწოდებით.

გადაუდებელი მკურნალობის დაგვიანებას შესაძლოა ჰქონდეს ძალიან მძიმე გამოსავალი, ამიტომ დაგვიანების ნებისმიერი მიზეზი წინასწარ განხილული და გათვლილი უნდა იყოს. საჭიროა ოჯახის ყველა წევრის და ბავშვის მომვლელების ინფორმირებულობა, წერილობითი პროტოკოლის არსებობა, ახლომდებარე პედიატრიული კლინიკის/სამსახურის ინფორმირებულობა, სავარაუდო რისკების: ღებინება, დიარეა, ცხელება დროულად შეფასება და მართვა, ვაქცინაციის,  ქირურგიული ჩარევის წინ ექიმთა გუნდის ინფორმირებულობა და ექიმ მეტაბოლისტთან მუდმივად კონტაქტზე ყოფნა.

გადაუდებელი თერაპია სახლის პირობებში (ცხრილი 2) – თუ ცხელება არ აღემატება 38.5 გრადუსს, ბავშვს არ აქვს ღებინება, იღებს სითხესა და საკვებ ფორმულას, არ აღენიშნება ცნობიერების შეცვლა ან სხვა რაიმე ნევროლოგიური სიმპტომი, გადაუდებელი თერაპია შეიძლება დაიწყოს სახლის პირობებში. სახლის პირობებში მკურნალობა პირველი 12 სთ-მდეა მოწოდებული. ყოველ 2 საათში უნდა გადამოწმდეს ტემპერატურა, ცნობიერება, საკვების მიღების შესაძლებლობა. თუ მშობელი სათანადოდ დატრეინინგებულია მალტოდექსტრანის ხსნარი შეიძლება მისცეს პაციენტს ნაზოგასტრალური ზონდით ან გასტროსტომის/იეუნოსტომის მილით, რათა პაცინეტის ენერგიით მომარაგება ადექვატურად მოხდეს. თუ ცხელება 38.5 გრადუსზე მეტია, საჭიროა ანტიპირეტიკების (იბუპროფენი, პარაცეტამოლი) გამოყენება. თუ სახლის პირობებში გადაუდებელი დახმარება წარმატებულია, ბავშვი სტაბილურადაა და რაიმე საყურადღებო სიმპტომი არ ვლინდება, შემანარჩუნებელი თერაპია გრძელდება 48 სთ-მდე (მაქსიმუმ 72 სთ-მდე).

გადაუდებელი თერაპია კლინიკაში (ცხრილი 3) – თუ პაციენტს აქვს განმეორებითი ღებინება, დიარეა ან არ იღებს საკვებს, აუცილებელია მისი ჰოსპიტალიზაცია უახლოეს კლინიკაში (სასურველია ახლო მდებარე მეტაბოლურ ცენტრში) მეტაბოლისტის მეთვალყურეობით. კლინიკაში პაციენტი დროულად უნდა შეფასდეს, რათა დაწყებულ იქნას შესაბამისი მკურნალობა გა-1-ის გაიდლაინის მიხედვით.

6 წლის ასაკის შემდეგ ენცეფალოპათიური კრიზისები ძალიან იშვიათია. ცხელება, ინფექცია, ქირურგიული ჩარევა ამ ასაკის შემდგომ ბავშვებისთვის იშვიათად წარმოადგენს საფრთხეს.

გადაუდებელი თერაპია 6 წლის შემდგომ ასაკში მოწოდებულია მძიმე ავადობების შემთხვევაში. მიდგომა ისეთივეა, როგორც 0-6 წლის ასაკში.

ნევროლოგიური დარღვევების მართვა

გა-1-ის მქონე პაციენტები უნდა შეფასდნენ ნევროლოგის მიერ, რათა შეფასდეს მოძრაობის დარღვევების სიმძიმე. მართვაში უნდა ჩაერთოს მულტიდისციპლინარული ჯგუფი: ნეიროპედიატრი, დიეტოლოგი, ფსიქოთერაპევტი, ოკუპაციური თერაპევტი, ორთოპედი, მეტყველების სპეციალისტი.

მოძრაობის დარღევევებითვის მოწოდებულია ბაკლოფენი და ბენზოდიაზეპინები, ისინი ეფექტურია  სიმპტომური პაციენტების 85%-ში.

ბაკლოფენი ინიშნება ზოგადი რეკომენდაციების შესაბამისი დოზირებით. ინტრათეკალური ბაკლოფენი წარმატებით იქნა გამოყენებული მძიმე პაციენტებში.

ბენზოდიაზეპინები. დიაზეპამი (პოზიტიური ეფექტი სიმპტომური პაციენტების 90%-ში) და კლონაზეპამი წარმატებით გამოიყენება დისტონიის სამკურნალოდ. ინიშნება ზოგადი რეკომენდაციების შესაბამისი დოზირებით. თუ ბაკლოფენი და/ან ბენზოდიაზეპინები არ არის ეფექტური, ანტიქოლინერგული პრეპარატები უნდა იქნეს შერჩეული მეორე რიგის მედიკამენტებად.

ტრიჰექსიფენიდილი გამოიყენება ბავშვთა ცერებრული დამბლის დისტონიური ფორმის მკურნალობისას. ტრიჰექსიფენიდილი მოზარდებსა და მოზრდილებში  საუკეთესო არჩევანია, ის ასევე უსაფრთხო და ეფექტურია ბავშვებშიც შესაბამისი დოზირების პირობებში. გასათვალისწინებელი ის ფაქტი, რომ ტრიჰექსიფენიდილმა შესაძლოა გამოიწვიოს მდგომარეობის დამძიმება ჰიპერკინეზული დისტონიის დროს, რაც ხშირად აღენიშნებათ გა-1-ის მქონე პაციენტებს. პირის სიმშრალე და მხედველობის დაბინდვა ტრიჰექსიფენიდილის გარდამავალი გვერდითი ეფექტებია, მეხსიერების დეფიციტისა და კონფუზიის შემთხვევაში აუცილებელია დოზის შემცირება.

ბოტულინის ტოქსინი ტიპი А განიხილება როგორც დამატებითი თერაპია მძიმე ფოკალური დისტონიის დროს. ის შესაძლოა ეფექტური იყოს  მენჯის ამოვარდნილობის პრევენციისთვის. ტოქსინის შეყვანა ყოველ 3 ან 6 თვეში ერთხელ ხდება საჭირო, რათა მინიმუმამდე იქნას დაყვანილი ტოქსინის წინააღმდეგ ანტისხეულების გამომუშავების რისკი.

ანტიეპილეფსიური მკურნალობა. ეპილეფსია გა-1-ის მქონე პაციენტებში იშვიათად გვხვდება. გულყრები შესაძლოა განვითარდეს ენცეფალოპათიური კრიზისის დროს. დისტონიური მოძრაობები შეცდომით შეიძლება შეფასდეს გულყრებად. ანტიეპილეფსიური პრეპარატებიდან ვალპროის მჟავა არ არის რეკომენდებული, რამდენადაც იგი ნეგატიურად მოქმედებს მიტოქონდრიების ფუნქციაზე.  ანტიეპილეფსიური მკურნალობის შერჩევა და შემდგომი მონიტორინგი უნდა განხორციელდეს ეპილეპტოლოგის/ნევროლოგის მიერ.

სუბდურული ჰემორაგია შესაძლოა განვითარდეს ნებისმიერ ასაკში, თუმცა ყველაზე მეტად შესაძლოა მაშინ, როცა მაქსიმალურად ვლინდება მაკროცეფალია, მაგალითად, გვიანი ჩვილობის ასაკი.

სუბდურული ჰემორაგია და/ან ბილატერალური არაქნოიდული ცისტები აუცილებლად უნდა იქნეს გამოკვლეული გა-1-ის მქონე პაციენტებში, განსაკუთრებით მაკროცეფალიისა და მოძრაობების დარღვევის გამოვლენისას. გა-1 უნდა გამოირიცხოს ბავშვის შერხევის სინდრომის შემთხვევებში.

ქირურგიული ჩარევა უნდა ჩატარდეს დიდი სიფრთხილით ნეიროქირურგის სათანადოდ ინფორმირების შემდეგ.

კლინიკური მონიტორინგი (ცხრილი 4)

გა-1-ის მქონე პაციენტები საჭიროებენ აქტიურ მონიტორინგს, რეგულარულ პედიატრიულ (ანთროპომეტრია, განვითარების შეფასება), ნევროლოგიურ და ფსიქოლოგიურ შეფასებებს. მონიტორინგი უფრო ინტენსიურად უნდა დაიგეგმოს ნებისმიერი ახალი ჩივილის შემჩნევის შემთხვევაში.

რუტინული ბიოქიმიური მონიტორინგი (ცხრილი 5)

გა-1-ის მქონე პაციენტებისთვის სავლდებულოა ბიოქიმიური მაჩვენებლების მონიტორინგი გაიდლაინის მიხედვით დადგენილი ინტენსივობით. გამოკვლევები მოიცავს: პლაზმის ამინომჟავები, კარნიტინი, კარნიტინის პროფილი, სისხლში კალციუმის, მაგნიუმის, ფოსფორის, ტრანსამინაზების, D-ვიტამინის, ალბუმინის, ფერიტინის დონის განსაზღვრა. ორგანული მჟავების ანალიზი შარდში, კონკრეტულად მხოლოდ გლუტარის მჟავისა და 3-ჰიდროქსიგლუტარის მჟავის რაოდენობის განსაზღვრა არ არის ინფორმატიული მკურნალობის მონიტორინგისთვის.

ნეიროვიზუალიზაცია

თავის ტვინის მაგნიტურ-რეზონანსული გამოკვლევით გა-1-ის მქონე პაციენტებს უვლინდებათ რუხი და თეთრი ნივთიერების სპეციფიური დაზიანებები და ლიქვორის შემცველი სივრცეების გაფართოება, რაც დაავადების მნიშვნელოვანი სადიაგნოსტიკო კრიტერიუმია. სტრიატალური და არასტრიატალური დაზიანებები მერყეობს დაავადების სიმპტომებიდან გამომდინარე. რეკომენდებულია, ნეირორადიოლოგიური გამოკვლევები  გა-1-ის მქონე პაციენტებში ჩატარდეს ნევროლოგიური გაუარესების დროს და არა როგორც რეგულარული მონიტორინგის შემადგენელი ნაწილი.

ცხრილი 1. მეტაბოლური შემანარჩუნებელი მკურნალობა

თუ ზრდა და განვითარება ნორმალურად არ მიდის, უნდა მოხდეს ამ რეკომენდაციების მოდიფიკაცია.

¹ ლიზინი/ცილების ფარდობა სხვადასხვა ბუნებრივ საკვებში განსხვავებულია, შესაბამისად ბავშვებში, რომლებიც ლიზინის დაბალი შემცველობის დიეტაზე არიან, ცილების მიღება სხვადასხვა ბუნებრივი ცილის წყაროზეა დამოკიდებული. ბუნებრივი ცილის მიღება შედარებით მაღალია თუ პაციენტი იმეტესად იღებს ბუნებრივ ცილებს.

² ლიზინისაგან თავისუფალი და ტრიფტოფანის დაბალი შემცველობის ამინომჟავების ნარევებს უნდა დაემატოს მინერალები და მიკრონივთიერებები, რათა შენარჩუნდეს მათი ნორმალური დონე. ამინომჟავების დამატებისას გათვალისწინებულ იქნას იქნას მათი  „უსაფრთხო დონე“.

³ საერთაშორისო დიეტოლოგიური რეკომენდაციების მიხედვით.

ცხრილი 2. გადაუდებელი თერაპია სახლის პირობებში (6 წლამდე)

¹ ხსნარი უნდა მივაწოდოთ ყოველ 2 საათში დღისა და ღამის განმავლობაში. კლინიკური ნიშნების შესაბამისად შესაძლებელია კონცენტრაციის ცვლილება. თუ პაციენტს შეუძლია ამინომჟავების ნარევის მიღება, ნარევი უნდა გამდიდრდეს მალტოდექსტრინით. პაციენტები უნდა შევაფასოთ ყოველ 2 საათში, უნდა შემოწმდეს ცნობიერების დონე, კვების ამტანობა, ტემპერატურა, საფრთხილო სიმპტომები.

* ხსნარის პროცენტობა, მაგ. 100 გ მალტოდექსტრინი 1000 მლ წყალში გვაძლევს 10% ხსნარს.

ცხრილი 3. გადაუდებელი თერაპია კლინიკაში (6 წლამდე ასაკის)

¹ გამოჯანმრთელების ფაზის დროს

ცხრილი 4. კლინიკური მონიტორინგი

ცხრილი 5. ბიოქიმიური მონიტორინგისათვის