ეპილეფსიური ენცეფალოპათიის მეტაბოლური მიზეზები (ნაწილი 3)

Joe Yuezhou Yu and Phillip L. Pearl

Department of Neurology, Children’s National Medical Center, 111 Michigan Avnue, Washington, DC 20010, USA Correspondence should be addressed to Phillip L. Pearl; ppearl@childrensnational.org

Received 22 February 2013; Accepted 16 April 2013

Academic Editor: Giangennaro Coppola

Copyright © 2013 J. Y. Yu and P. L. Pearl.

This is an open access article distributed under the Creative Commons Attribution License, which permits unrestricted use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original work is properly cited.

ეპილეფსია შეიძლება გამოწვეული იყოს თანდაყოლილი მეტაბოლური დაავადებებით. გამომდინარე აქედან, ეპილეფსიური ენცეფალოპათიების დიფერენციალური დიაგნოსტიკისას თანდაყოლილი მეტაბოლური დაავადებების შესაძლო არსებობა არ უნდა დავივიწყოთ. ზოგი  მეტაბოლური დაავადების მკურნალობა შესაძლებელია და ამიტომ, დროულ დიაგნოსტიკას და შესაბამისად, დროული ჩარევას ბევრად უფრო კეთილსაიმედო პროგნოზი შეიძლება ჰქონდეს.

1. ცერებრული ფოლატის დეფიციტი

თავის ტვინში ფოლატების დეფიციტი შეიძლება დაკავშირებული იყოს სხვადასხვა მეტაბოლურ ან გენეტიკურ დაავადებასთან.

ცერებრული ფოლატის პირველადი დეფიციტის დროს ირღვევა ცენტრალურ ნერვულ სისტემაში ქორიოიდული წნულის გავლით ფოლატის ტრონსპორტი, რაც შესაძლოა გამოწვეული იყოს მრავალი მიზეზით, მათ შორის ფოლატის FR1 რეცეპტორის ცილის ფუნქციის დაკარგვით შესაბამისი გენის მუტაციის გამო, ფოლატის რეცეპტორის დაბლოკვით აუტოანტისხეულების მიერ ან ფოლატის შეწოვის დარღვევით ვალპროის მჟავას მიერ.

ფოლატის მეორადი დეფიციტი შეიძლება შეგვხვდეს თანდაყოლილი მეტაბოლური დაავადებების დროს, მაგალითად 3-ფოსფოგლიცერატ დეჰიდროგენაზას დეფიციტი (სერინის ბიოსინთეზის თანდაყოლილი დარღვევა),  რეტის სინდრომის და მიტოქონდრიული დაავადებები დროს, როგორიცაა კეარნს-საირის ან ალპერის დაავადება.

ცერებრული ფოლატის პირველად დეფიციტს ახასიათებს ფოლატის აქტიური ფორმის – 5-მეთილჰიდროფოლატის (5-MTHF) დაბალი დონე თავ-ზურგტვინის სითხეში, თუმცა ნორმალური მაჩვენებელი სისხლში. კლინიკური გამოვლინებები მოიცავს ეპილეფსიას, ნეიროგანვითარების შეფერხებას და დისკინეზიებს. აუტოანტისხეულების მიერ  ფოლატის რეცეპტორის დაბლოკვის დროს ვლინდება  რეზისტენტული, გენერალიზებული ტონურ-კლონური გულყრები. ზოგ შემთხვევაში, მაღალი დოზებით ფოლინიკის მჟავის (განსხვავებით ფოლიუმის მჟავისგან, რომელიც ცუდად გადის ჰემატო-ენცაფალურ ბარიერს) გამოყენება ძალიან ეფექტურია გულყრების შემცირებისა და ნევროლოგიური ფუნქციის გაუმჯობესების მხრივ.

2. სერინის სინთეზის დარღვევები

L-სერინი, არაესენციული ამინომჟავაა, რომელიც სინთეზდება 3-ფოსფოგლიცერატისგან, სამი ფერმენტის ( 3-ფოსფოგლიცერატ დეჰიდროგენაზა, ფოსფოსერინ ამინოტრანსფერაზა, ფოსფოსერინ ფოსფატაზა) თანმიმდევრული მოქმედებით. თითოეული ფერმენტის დეფიციტი ასოცირებულია სხვადასხვა დაავადებასთან.

3-ფოსფოგლიცერატ დეჰიდროგენაზას დეფიციტის მქონე პაციენტების უმრავლესობას უვლინდება თანდაყოლილი მიკროცეფალია, ფსიქომოტორული განვითარების შეფერხება, რეფრაქტორული გულყრები და ჰიპსარითმია. გამოვლინებები იმდენად არასპეციფიურია, რომ შესაძლოა მიჩნეული იყოს TORCH-ინფექციად (ტოქსოპლაზმოზი, სიფილისი, წითურა, ციტომეგალოვირუსი, მარტივი ჰერპესის ვირუსი, ადამიანის იმუნოდეფიციტის ვირუსი) ან სხვა პერინატალურ პრობლემებთან. თავის ტვინის მაგნიტურ რეზონანსული კვლევით ჩვილობის პერიოდში ვლინდება კორტიკალური და სუბკორტიკალური ატროფია, ასევე, დაგვიანებული მიელინიზაცია.  აღწერილია დაავადების იუვენილური ფორმაც, სასკოლო ასაკში აბსანს გულყრითა და განვითარების საშუალო ხარისხის შეფერხებით. ორალურად სერინისა და გლიცინის მიღება მნიშვნელოვნად აუმჯობესებს მდგომარეობას, როგორც გულყრების, ისე ქცევისა და სპასტიურობის მხრივ, ასევე აღსანიშნავია დანამატებით მკურნალობის პოზიტიური გავლენა მიელინიზაციის პროცესზეც.

3. დენდის სინდრომი (Developetal delay, Epilepsy and Neonatal Diabetes)

დენდის სინდრომი ძალიან იშვიათი სინდრომია და მოიცავს  განვითარების შეფერხებას, ეპილეფსიასა და ახალშობილთა დიაბეტს. ეს სინდრომი დაკავშირებულია  კალიუმის იონური არხისა და სულფონილურეას რეცეპტორის გენების მუტაციებთან. დეფექტური კალიუმის არხი მუდმივად ღია მდგომარეობაშია, რაც თავის მხრივ იწვევს ინსულინის არასაკმარისი რაოდენობით გამოთავისუფლებას და მძიმე ჰიპერგლიკემიას სიცოცხლის პირველი ექვსი თვის განმავლობაში. კლინიკურ გამოვლინებებს მიეკუთვნება ნეიროგანვითარების შეფერხება, დიზმორფული ნიშნები, ჰიპოტონია და გულყრები – ინფანტილური სპაზმი ჰიპსარითმიით, აგრეთვე ძლიერი ტონურ-კლონური და მიოკლონური გულყრები, რომელიც იწყება ახალშობილობის პერიოდში. ახალშობილთა ჰიპერგლიკემის მართვისთვის დენდის სინდრომის შემთხვევაში მოწოდებულია ინსულინი ან სულფონილურეა, მაგრამ ამ უკანასკნელმა შესაძლოა კალიუმის დეფექტურ არხზე გავლენა ვერ იქონიოს, ამიტომ ძირითადად გამოიყენება ნევროლოგიური ფენოტიპის მქონე პაციენტებში.

4. ჰიპერინსულინემია-ჰიპერამონემიის (HI-HA) სინდრომი.

HI-HA არის თანდაყოლილი ჰიპერინსულინემიის და ჰიპერამონემიის სინდრომი, რომელიც დაკავშირებულია ინსულინის სეკრეციის გზაში მონაწილე ფერმენტის გლუტამატ დეჰიდროგენაზას (GDH) დეფიციტთან. დეფექტური გლუტამატ დეჰიდროგენაზა არასენსიტიური ხდება ინჰიბიტორების მიმართ, რასაც შედეგად მოჰყვება ამიაკის ჰიპერპროდუქცია და ინსულინის ჭარბად გამოთავისუფლება.  კლინიკური გამოვლინებებიდან აღსანიშნავია გენერალიზებული ეპილეფსია, განვითარების შეფერხება, ქცევის დარღვევები, ჰიპოგლიკემია (როგორც კვების, ასე შიმშილის შემდეგ).

სინდრომის პირველი გამოვლინება უმეტეს შემთხვევაში ჰიპოგლიკემიური გულყრებია, ზოგჯერ კი ვლინდება პაროქსიზმები, თანმხლები გენერალიზებული ელექტროენცეფალოგრაფიული მახასიათებლებით ჰიპოგლიკემიური ეპიზოდების გარეშე.  აღნიშნული მიგვითითებს, რომ ეპილეფსია HI-HA სინდრომის შეთხვევაში არ არის გამოწვეული მხოლოდ გლუკოზის დონის დაბალი შემცველობით ცენტრალურ ნერვულ სისტემაში. HI-HA სინდრომის მართვა მოიცავს დიეტაში ცილების შეზღუდვას, გლუკაგონს, ანტიეპილეფსიურ მედიკამენტებს, ასევე, დიაზოქსიდს, რომელივ კალიუმის არხის ბლოკირების შედეგად აინჰიბირებს ინსულინის გამოყოფას.

5. გლუკოზის ტრანსპორტერი ტიპი 1-ის დეფიციტი

გლუკოზის ტრანსპორტერი ტიპი I (Glut-1) ხელს უწყობს გლუკოზის გადასვლას სისხლიდან თავის ტვინში, მისი დისფუნქცია იწვევს მეტაბოლურ ენცეფალოპათიას.  ამ დაავადების დროს შიმშილის მდგომარეობაში თავზურგტვინის სითხეში აღინიშნება გლუკოზის დაბალი დონე პლაზმური გლუკოზის ნორმალური  მაჩვენებლის პირობებში, ამ დროს თავზურგტვინის სითხის ლაქტატის შემცველობა შესაძლოა იყოს დაქვეითებული ან ნორმაში.  პაციენტთა 90% -ში ვითარდება ეპილეფსია (სხვადასხვა ტიპის გულყრით, მათ შორის: აბსანსი, ფოკალური, გენერალიზებული მიოკლონიური, კლონური, ტონური გულყრები და ეპილეფსიური სტატუსი).

ასევე, შესაძლებელია გამოხატული იყოს მიკროცეფალია, ატაქსია და ფსიქომოტორული შეფერხება. აღწერილია შემთხვევები, როდესაც გლუკოზის ტრანსპორტერი ტიპი 1-ის დეფიციტის მქონე პაციენტებს აქვთ მხოლოდ ეპილეფსია, სხვა მოტორული თუ კოგნიტური დეფიციტების გარეშე.

ელექტროენცეფალოგრაფიული მაჩვენებლები განსხვავებულია, ზოგჯერ შესაძლოა იყოს ნორმალურიც, მაგრამ ძირითად შემთხვევაში ფიქსირდება ფოკალური ან გენერალიზებული შენელება ან ატენუაცია, შესაძლოა იყოს  მახვილი ტალღებიც (გენერალიზებული, ფოკალური ან მულტიფოკალური). ნეიროვიზუალიზაციით ზოგჯერ ვლინდება დიფუზური ატროფია.

ამ სინდრომის სამკურნალოდ მოწოდებულია კეტოგენური დიეტა, როდესაც ორგანიზმში გლუკოზის ნაცვლად კეტონური სხეულები წარმოადგენ ენერგიის პირველად ბიოქიმიურ წყაროს. დიეტოთერაპია უნდა გაგრძელდეს ხანგრძლივად. დაუმორჩილებელი ეპილეფსიური გულყრების შემთხვევაში ასევე გამოიყენება ანტიეპილეფსიური მედიკამენტები, რომელიც წარმოადგენს  გლუტ-1-ის ინჰიბიტორებს, მათ შორისაა ფენობარბატალი, დიაზეპამი, მეთილქსანთინები (თეოფილინი, კოფეინი).

6. პირიდოქსინ დამოკიდებული, ფოლიუმის მჟავა დამოკიდებული და პირიდოქსალ-5-ფოსფატ დამოკიდებული ეპილეფსიები

არსებობს სხვადასხვა ეპილეფსიური ენცეფალოპათია, რომლებიც დაკავშირებულია ვიტამინ B6 მეტაბოლიზმის დარღვევასთან და გამოწვეულია ბიოლოგიურად აქტიური პირიდოქსალ–5–ფოსფატის (PLP) დეფიციტით ცილა ანტიქვიტინის (ALDH7A1) დისფუნქციის გამო.

პირიდოქსინ დამოკიდებული ეპილეფსია უმეტეს შემთხვევაში ვლინდება დაბადებიდან რამდენიმე საათში მკურნალობისადმი დაუმორჩილებელი გულყრებით, რომელიც კუპირდება პირიდოქსინის გამოყენებით. პირიდოქსინი ძალიან სწრაფად იწვევს ენცეფალოგრაფიული დარღვევების გაუმჯობესებასაც. აღწერილია ენცეფალოპათიის  ვარიანტები, როდესაც მკურნალობისას ეფექტურია ფოლიუმის მჟავისა და პირიდოქსინის კომბინაცია. აღწერილია აგრეთვე ატიპიური შემთხვევებიც, ხანგრძლივი ასიმპტომური პერიოდებით, ან მოგვიანებითი- ჩვილობის ასაკში (დაბადებიდან კვირების ან თვეების განმავლობაში) გამოვლინებებით.

PNPO, ან პირიდოქსამინ ფოსფატის ოქსიდაზას დეფიციტი წარმოადგენს დაავადებას, რომელიც მოიცავს დაუმორჩილებელ გულყრებს და გულყრები კონტროლდება არა პირიდოქსინით, არამედ მის ბიოლოგიურად აქტიური ფორმით – პირიფოქსალ-5-ფოსფატით (PLP). დაავადება განპირობებულია ფერმენტ PNPO- ს დეფექტით და ახასიათებს პერინატალური გულყრები და მკურნალობის გარეშე შესაძლოა განვითარდეს ეპილეფსიური სტატუსი ან სიკვდილი. დიაგნოზის დასმა ემყარება ლაბორატორიუ და გენეტიკურ ტესტებს.

აღსანიშნავია, რომ პირიდოქსინის ინტრავენურად გამოყენებისას აუცილებელია კარდიორესპირატორული მონიტორინგი(!).

7. შარდოვანას ციკლის დარღვევები.

შარდოვანას ციკლი  აზოტის დეტოქსიკაციისა და მოცილების მეტაბოლური მექანიზმია. ციკლში ჩართული ექვსი ფერმენტი და მიტოქონდრიული ტრანსპორტერები, რომელთაგან თითოეულის დეფიციტმა შესაძლოა გამოიწვიოს დაავადება. შარდოვანას ციკლის დარღვევის ძირითადი გამოვლინებაა ჰიპერამონემია, რომელმაც შეიძლება გამოიწვიოს ენცეფალოპათია, გულყრები და ჰიპოტონია. სიმპტომები შესაძლოა გამწვავდეს მეტაბოლური სტრესებით (ცხელება, ინფექცია). ენცეფალოგრაფიული კვლევა უნდა დაიგეგმოს  მკურნალობის დასაწყისშივე, რათა მოხდეს ჰიპერამონემიური კრიზით ან  თავის ტვინის სტრუქტურული დაზიანებით განპირობებული ეპილეფსიური აქტივობის, ასევე სუბკლინიკური ელექტროენცაფალოგრაფიული გულყრების მონიტორინგი.

ციკლის ერთერთი ფერმენტის – ორნითინ ტრანსკარბამაზას დეფიციტის (OTC)  მქონე ბიჭებს, როგორც წესი, სიმპტომები უვლინდებათ ახალშობილობის პერიოდში, დაავადება მიმდინარეობს მძიმედ და შესაძლოა დამთავრდეს  სიკვდილით, ხოლო ჰეტეროზიგოტ გოგონებში დაავადება შესაძლოა განსხვავდებოდეს გამოვლენის დროისა და სიმძიმის მიხედვით, რაც ჰეპატურ ლიონიზაციაზეა დამოკიდებული.

მეტაბოლური კრიზის დროს თერაპიის მიზანია სისხლში ამიაკის დონის შემცირება ჰემოდიალიზის გზით, სპეციფიური მედიკამენტებით – ნატრიუმის ბენზოატი და ნატრიუმის ფენილაცეტი. დაუყოვნებელივ უნდა დაიწყოს ანტიეპილეფსიური თერაპია, გასათვალისწინებელია, რომ ვალპროის მჟავას აქვს უნარი ჩაერთოს შარდოვანას ციკლში და გამოიწვიოს მეტაბოლური კრიზი, ამიტომ მისი გამოყენება თავიდან უნდა იქნეს არიდებული. შემანარჩუნებელი თერაპია გულისხმობს ცილების შეზღუდვას საკვებში ესენციური ამინომჟავების სათანადო რაოდენობით უზრუნველყოფის პირობებში.

ღვიძლის ტრანსპლანტაცია შესაძლოა იყოს ეფექტური, თუმცა ნევროლოგიური დეფიციტების უკუგანვითარება ვეღარ ხერხდება.

8. კრეატინის ბიოსინთეზი და ტრანსპორტის დეფიციტი

სხეულის ყოველდღიური მოთხოვნილების ნახევარი რაოდენობის კრეატინი სინთეზდება არგინინიდან და გლიცინიდან  ფერმენტების AGAT (არგინინი: გლიცინი ამიდინოტრანსფერაზა) და GAMT (გუანიდინო აცეტატ მეთილ ტრანსფერაზა) საშუალებით, ხოლო სპეციფიკური კრეატინის ტრანსპორტერი – CT1, რომელიც კოდირდება X-შეჭიდული გენით, ხელს უწყობს კრეატინის ქსოვილებში მოხვედრას.

პაციენტებს, რომლებსაც აქვთ კრეატინის სინთეზის ან მისი ტრანსპორტის დეფიციტი, აღენიშნებათ განვითარების ადრეული შეფერხება, გულყრები, ნევროლოგიური რეგრესი, ინტელექტუალური განვითარების შეფერხება, აუტისტური სპექტრის დარღვევები, ჰიპოტონია და მოძრაობის დარღვევები. გოგონებს, რომელთაც აქვთ კრეატინის ტრანსპორტერის გენის ჰეტეროზიგოტური მუტაცია შესაძლოა გამოუვლინდეთ საშუალო სიმძიმის ინტელექტუალური შეზღუდვა, დასწავლის პრობლემები, ქცევითი სირთულეები და ეპილეფსია.

GAMT დეფიციტის მქონე პაციენტების 50%-ში და ბიჭებში კრეატინის ტრანსპორტერის დეფიციტით ვითარდება ეპილეფსია. GAMT დეფიციტის მქონე პაციენტებს თავის ტვინის მაგნიტურ რეზონანსული კვლევით მკრთალი ბირთვის მიდამოში უვლინდებათ აბნორმული სიგნალი, ხოლო ელექტროენცეფალოგრაფიით – შენელება და გენერალიზებული პიკტალღები. კრეატინის ტრანსპორტერის დეფიციტის მქონე პირებში ხშირია გენერალიზებული და პარციალური ტიპის ეპილეფსია, ელექტროენცეფალოგრაფიულად კი ვლინდება გენერალიზებული პოლიპიკები ან მულტიფოკალური ეპილეპტიფორმული დარღვევები.  ლაბორატორიული გამოკვლევები გულისხმობს შარდში კრეატინის მეტაბოლიტების განსაზღვრას ზემოაღნიშნული სამი დაავადების დიფერენცირების მიზნით (AGAT – შარდში კრეატინი და გუანიდინოაცეტატი შემცირებული, კრეატინი/კრეატინინი შეფარდება ნორმაში; GAMT – შარდში კრეატინი შემცირებული,  გუანიდინოაცეტატი მომატებული, კრეატინი/კრეატინინი შეფარდება ნორმაში; კრეატინის ტრანსპორტერისდეფიციტი – შარდში კრეატინი მომატებული,  გუანიდინოაცეტატი ნორმაში ან მცირედ მომატებული ბიჭებში, კრეატინი/კრეატინინი შეფარდება მომატებული).

კრეატინის მეტაბოლიზმის დარღვევების სამკურნალოდ გამოიყენება ორალურად კრეატინი, რაც პოზიტიურად მოქმედებს გულყრებზე და ნევროლოგიურ გართულებებზე. GAMT-ის დეფიციტის დროს სასურველია ორნითინის დამატება და არგინინის შეზღუდვა. კრეატინის ტრანსპორტერის დეფიციტის შემთხვევაში სამკურნალოდ მხოლოდ ანტიეპილეფსიური მედიკამენტებია მოწოდებული.

9. გლიცინის ენცეფალოპათია

გლიცინის ენცეფალოპათია არის მემკვიდრული დაავადება, რომელიც გულისხმობს გლიცინის დეგრადაციის დარღვევას. გლიცინს აქვს ქერქსა და თავის ტვინზე ამგზნები ეფექტი, რასაც ახორციელებს N-მეთილ-D-ასპარტატის (NMDA) რეცეპტორების მონაწილეობით და უჯრედშიდა კალციუმის ჭარბად დაგროვებით. შედეგად ვითარდება ნეირონების დაზიანება და ვლინდება მკურნალობისადმი დაუმორჩილებელი გულყრები.  გამოვლინების ასაკისა და კლინიკური ნიშნების მიხედვით, შეიძლება განვასხვავოთ გლიცინის ენცეფალოპათიის (GE) სხვადასხვა კატეგორია. პაციენტთა უმრავლესობას დაავადება უვლინდება ნეონატალურ პერიოდში მიოკლონური და რთულად მართვადი გულყრებით, ჰიპოტონიით, აპნოეთი და კომატოზური მდგომარეობით. გამოსავალი ცუდია, განსაკუთრებით ტვინის მალფორმაციების არსებობის შემთხვევაში, გლიცინის ენცეფალოპათიის დროს ხშირია კორძიანი სხეულის ჰიპოპლაზია. არსებობს დაავადების მსუბუქი ფორმებიც, შედარებით კეთილსაიმედო გამოსავლით.

ლაბორატორიული ანალიზით ვლინდება პლაზმასა და თავ-ზურგტვინის სითხეში გლიცინის დონის მომატება, ასევე, თავ-ზურგტვინის სითხესა და პლაზმაში გლიცინის თანაფარდობის გაზრდა.  ელექტროენცეფალოგრაფიული დარღვევები მოიცავს მულტიფოკალურ ეპილეფტიფორმულ გამოვლინებებს, ჰიპსარითმიასა და აღმოცენება-ჩაქრობის პატერნს. მკურნალობისათვის გამოიყენება ბენზოატი და ცილის დაბალი შემცველობის დიეტა, რამაც შესაძლოა შეამციროს გლიცინის დონე პლაზმაში, ასევე ანტიეპილეფსიურ მედიკამენტებს გულყრების კუპირებისთვის.

10. სულფიდის ოქსიდაზას დეფიციტი/მოლიბდენის კოფაქტორის დეფიციტი

სულფიდის ოქსიდაზას დეფიციტი გამოწვეული მოლიბდენის კოფაქტორის დეფიციტით (MOCOD) ან იზოლირებული სულფიდის ოქსიდაზას დეფიციტი (ISOD) მემკვიდრული პათოლოგიაა, რომელიც გოგირდშემცველი ამინომჟავების მეტაბოლიზმის დარღვევითაა განპირობებული. ორივე დაავადება უმეტეს შემთხვევაში დაბადებიდან პირველივე დღეებში ვლინდება კვების დარღვევებით, ასევე გულყრებით, რომლებიც ძირითადად მიოკლონური ან ტონურ-კლონური ხასიათისაა, შესაძლოა იყოს  მედიკამენტისადმი რეზისტენტული და განვითარდეს ეპილეფსიური სტატუსი.  ენცეფალოპათიის ნიშნებიდან ვლინდება ოპისტოტონუსი, აპნოე, გახანგრძლივებული ტირილი და თვალის  აბნორმული მოძრაობები ან მიოკლონიები, პაციენტთა დაახლოებით 75%-ში ვხვდებით დიზმორფიზმებს: დიდი მანძილი თვალებს შორის, პატარა ცხვირი, გამოხატულად ფუმფულა ლოყები და წაგრძელებული სახე.

ელექტროენცეფალოგრაფიული დარღვევები მოიცავს აღმოცენება-ჩაქრობის პატერნს და მულტიფოკალურ პიკტალღებს, ნეიროვიზუალიზაციით კი ძირითად შემთხვევაში ვლინდება ცერებრული შეშუპება, კისტები, ტვინის ატროფია რამდენიმე კვირის განმავლობაში. ლაბორატორიული მაჩვენებლებიდან აღსანიშნავია პლაზმაში საერთო ჰომოცისტეინის დაბალი მაჩვენებელი, როგორც ISOD, ისე MOCOD დროს, ხოლო ჰიპოურიკემია, მეორადად ქსანტინ დეჰიდროგენაზას დეფიციტის გამო,  შესაძლოა მიუთითებდეს MOCOD-ზე. მკურნალობა სიმპტომურია, ინიშნება ანტიეპილეფსიური პრეპარატები მონო- ან პოლითერაპიის სახით.

11. ჰომოცისტეინემია

ჰომოცისტეინის მეტაბოლიზმის დარღვევები, რომლებიც მოიცავს მეთიონინისა და ცისტათიონინის სინთეზის დარღვევებს, ხასიათდება შარდსა და შრატში ჰომოცისტეინის დონის მომატებით.  ჰომოცისტეინის მეტაბოლიზმის დარღვევა ვლინდება ნევროლოგიური სიმპტომებით, მათ შორისაა ეპილეფსია, ენცეფალოპათია, პერიფერიული ნეიროპათია, ატაქსია, მიკროცეფალია და ფსიქიატრიული დარღვევები.

ცისტათიონინის ბეტა სინთეტაზის (CBS) დეფიციტი ყველაზე გავრცელებულია ჰომოსისტეინემიებს შორის და ხასიათდება ფოკალური გულყრებით, ინსულტით, ნეიროგანვითარების შეფერხებით, კოგნიტიური დარღვევებითა და ფსიქიატრიული აშლილობით. ასევე შეიძლება შეგვხვდეს მარფანის სინდრომის მსგავსი ჩონჩხის გამოვლინებები, შემაერთებელი ქსოვილის დარღვევები და ვასკულოპათიები, რაც იწვევს თრომბოზებსა და მულტიორგანულ ინფარქტებს.

მეთილენ ტეტრაჰიდროფოლატის რედუქტაზის (MTHFR) დეფიციტი აუტოსომურ-რეცესიული მემკვიდრული დაავადებაა, რომელიც შესაძლოა მწვავე ეპილეფსიური ენცეფალოპათიით გამოვლინდეს ადრეული ჩვილობის ასაკში. ახასიათებს ჰიპოტონია, ლეთარგია, კვების სირთულეები, განმეორებითი აპნოე,  პროგრესირებადი გულყრები, ზოგჯერ კომა და ლეტალურ  გამოსავალი. გულყრის ტიპები ამ დაავადების დროს მრავალგვარია, მათ შორის ინფანტილური სპაზმი, ლენოქს-გასტოს სინდრომი, აღწერილია ასევე ეპილეფსიური  სტატუსი. გულყრებთან ერთად ვლინდება პროგრესირებადი მიკროცეფალია და ენცეფალოპათია. დაავადების მკურნალობა მოიცავს მეთილის დონორის ბეტაინის მიღებას, რაც ბევრ შემთხვევაში პოზიტიური გამოსავლის განმაპირობებელია.

12. პურინისა და პირიმიდინის ცვლის მოშლა

პურინის და პირიმიდინის მეტაბოლიზმის დარღვევების გამოვლინებას უმეტეს შემთხვევაში წარმოადგენს ეპილეფსიური ენცეფალოპათია.

ადენილოსუქცინატ ლიაზას დეფიციტი ხასიათდება ნეონატალური გულყრებით და მძიმე ინფანტილური ეპილეფსიური ენცეფალოპათიით. ლეშ-ნიჰანის დაავადება, იგივე X-ქრომოსომასთან შეჭიდული ჰიპოქსანტინ-გუანინ ფოსფორიბოზილ-ტრანსფერაზას დეფიციტი, ხშირ შემთხვევაში ვლინდება ეპილეფსიური გულყრებით, რომელთა დიფერენცირება ექსტრაპირამიდული დარღვევებისგან, კერძოდ, დისტონური სპაზმი, ტრემორი და მიოკლონუსი, საკმაოდ გართულებულია. ამ დაავადების დროს ყელაზე ხშირად გენერალიზებული ტონურ-კლონური გულყრებია აღწერილი. ლეშ-ნიჰანის დაავადების ბიოქიმიური მარკერია შარდმჟავას დაგროვება. ჰიპერურიკემიისთვის მოწოდებულია მკურნალობა ალოპურინოლით, რომელსაც გარკვეულწილად შესაძლოა, ანტიეპილეფსიური ეფექტიც ჰქონდეს. ამ დაავადების დროს ანტიეპილეფსიური საშუალებების დანიშვნისას გასათვალისწინებელია, რომ ტოპირამატისა და ზონიზამიდის გამოყენება არ არის რეკომენდირებული ნეფროლითიაზიის რისკის გამო.